Eğlence Vergisinin Konusuna Giren Faaliyetler ile İlgili Tereddüt Edilen Hususlar

1- GİRİŞ

2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu ile belediye ve mücavir alan sınırları içindeki eğlence faaliyetleri eğlence vergisinin konusuna alınmıştır. 2464 sayılı Kanunun 17’nci maddesinde, Kanunun 21'inci maddesin- de belirtilen ve belediye sınırları ile mücavir alanlar içinde yer alan eğlence işletmelerinin faaliyetlerinin eğlence vergisine tabi olduğu hüküm altına alınmıştır. 2464 sayılı Kanunun 21’nci maddesinde ise eğlence vergisinin konusuna giren faaliyetler sayılmış, maddenin I/5 nolu ayrımında, sirkler, lunaparklar, çalgılı bahçeler ve benzer- lerinden %20 oranında eğlence vergisi alınacağı belirtil- miştir. Ayrıca Kanunun 20/3’üncü maddesinde, biletle girilmesi zorunlu olmayan bar, pavyon, gazino, gece kulübü, taverna, diskotek, kabare, dansing, bilardo ve masa futbolu salonları gibi eğlence yerlerinde işin mahi- yetine göre çalışılan her gün için, Belediye Meclislerince takdir edilecek miktarda eğlence vergisi ödeneceği hükme bağlanmıştır.

2464 sayılı Kanunun 21/I-5 ve 20/3’üncü maddele- rinin incelenmesi neticesinde görüleceği üzere, kanun koyucu eğlence vergisinin konusuna giren faaliyetleri saymak suretiyle belirtmiş ancak mahiyeti itibariyle benzer nitelikte olan faaliyetlerin de eğlence vergisinin konusuna gireceğini ifade etmiştir. Kanunda eğlence faaliyetlerinin tadadi olarak sayılmasının yanı sıra benzer mahiyetteki faaliyetlerin de eğlence faaliyeti sayılacağı şeklindeki belirleme, uygulamada hangi faaliyetlerin eğlence vergisinin konusuna gireceği konusunda uygula- macı belediyelerde tereddüt yaşanmasına sebep olmak- tadır.

Bu çalışmamızda Maliye Bakanlığı (Gelir İdaresi Başkanlığı) özelgeleri ve Danıştay kararları çerçevesinde eğlence vergisinin konusuna girip girmediği tartışmalı olan bazı faaliyetlerin durumu tartışılacaktır

II-    EĞLENCE VERGİSİNİN KONUSUNA GİREN FAALİYETLERE  İLİŞKİN  ÖZELLİKLİ DURUMLAR

II.1- Play Station Oyun Salonları

Günümüzde video oyun sektörü çok önemli geliş- meler kaydetmiş ve video oyunları özellikle gençler arasında oldukça rağbet görmeye başlamıştır. Gerek video oyun konsollarının gerekse bu konsollarda çalışan oyunların fiyatının yüksek olması nedeniyle herkesin her türlü oyuna kolaylıkla ulaşamamasından hareketle video oyun salonları faaliyet göstermeye başlamıştır. Play- station oyun salonu olarak da adlandırılan oyun salonları- nın eğlence vergisine tabi olup olmadığına ilişkin tereddüt üzerine Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından verilen bir özelgenin1  özeti aşağıdaki gibidir:

“2464 sayılı Kanunun istisna ve muaflıkları düzen- leyen 19’uncu maddesinde; atari, oyun makinesi ve bilgisayar oyunlarının oynatıldığı salonlarla ilgili bir muafiyet hükmüne yer verilmemiştir. Bu itibarla, eğlence mahiyetinde olan atari, oyun makinesi ve bilgisayar oyunlarının oynatıldığı play-station oyun salonlarının işleticilerinden Kanun’un 21’nci maddesinin 3’üncü bendinde belirtilen miktarlarda ve 22’nci maddedeki usul ve esaslara göre eğlence vergisinin alınması gerekmek- tedir.”

Danıştay 9’uncu Dairesinin 07/11/2007 tarih ve E: 2005/5313, K:2007/3726 sayılı kararı da Gelir İdaresi özelgesi ile aynı mahiyettedir.

Görüldüğü üzere gerek Gelir İdaresi gerekse Da- nıştay atari, oyun makinesi ve bilgisayar  oyunlarının

oynatıldığı play-station oyun salonlarının faaliyetlerinin eğlence vergisinin konusuna girdiği  görüşündedir.

Buna göre, play-station oyun salonu işletenlerin eğlence vergisi ödenmesi gerekmektedir. Vergi, belediye meclisi tarafından2 günlük olarak 5-100 TL arası belirle- necek ve her aya ilişkin vergi bir sonraki ayın 20’sine kadar ilgili belediyeye beyan edilip ödenecektir.

II.2- İnternet Kafeler

2464 sayılı Kanunun eğlence vergisinde istisna ve muaflıklara ilişkin 19’uncu maddesinin 5 numaralı bendin- de; bira, alkollü içki içilmeyen, satılmayan ve ruhsatname- lerinde kahvehane, kıraathane, çayhane ve çay ocakları olduğu belirtilen yerler eğlence vergisinden istisna edil- miştir.

Buna göre, internete bağlanma hizmeti veren, bi- ra, alkollü içki içilmeyen, satılmayan ve ruhsatnamelerin- de “kahvehane” veya “internet kafe” yazılı yerlerin eğlen- ce vergisi ile yükümlü tutulmamaları gerekmektedir.3

II.3- Hobi Karting Faaliyetleri

Hobi karting faaliyetleri, parklarda eğlence ama- cıyla minyatür araçların yarışması suretiyle yapılmaktadır. Karting faaliyetinin eğlence amacından ziyade bir spor olarak yapılmasından bahisle eğlence vergisine tabi olmaması gerektiği şeklinde görüşler mevcuttur. Konuya ilişkin İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı’nın bir özelgesi aşağıdaki gibidir4;

“2464 sayılı Kanunun 20’nci maddesinin 3’üncü bendi ile biletle girilmesi zorunlu olmayan bar, pavyon, gazino, gece kulübü, taverna, diskotek, kabare, dansing, bilardo ve masa futbolu salonları gibi eğlence yerlerinden işin mahiyetine göre çalışılan her gün için belediye meclislerince takdir edilecek miktarda eğlence vergisi alınacağı hükme bağlanmış ve madde metninde eğlence yerleri geniş kapsamlı tanımlanarak maddede sayılanlar dışında kalan bazı yerler de eğlence vergisi kapsamına alınmıştır. Anılan Kanunun eğlence vergisine ilişkin istisna ve muaflıkları düzenleyen 19’uncu maddesinde ise hobi karting faaliyetleri ile ilgili herhangi bir istisna veya muafiyet hükmüne yer verilmemiştir. Bu itibarla hobi karting faaliyetinden dolayı eğlence vergisi alınması gerekmektedir.”

Buna göre hobi mahiyetinde yapılan karting faali- yetleri nedeniyle 2464 sayılı Kanunun 21’nci maddesinin 3’üncü bendinde belirtilen miktarlarda ve 22’nci madde- sindeki usul ve esaslara göre eğlence vergisi alınması gerekmektedir.

II.4- Buz Pateni Pisti İşletmeciliği Faaliyetleri

Buz pateni pisti insanların kış sporları veya buz pateni yapabilmeleri amacıyla çeşitli kimyasallar kullanıla- rak sertleştirilmiş alanlardır. Özellikle büyük şehirlerde bulunan alışveriş merkezlerinde buz pateni pisti bulun- maktadır. Buz pateni faaliyeti bir spor dalı olarak mevcut olduğundan, buz pateni pisti işletmeciliği faaliyetinin de eğlenceden ziyade spor amaçlı icra edildiği düşünülmek- tedir.

Gelir İdaresi Başkanlığı’nın bir muktezasında da buz pateni işletmeciliği faaliyetinin tek başına yapılması durumunda eğlence vergisine tabi olmayacağı ifade edilmiş olup söz konusu özelgenin özeti aşağıdaki gibidir5:

“Şirketinize ait buz pateni pisti işletilen yerde, bu tesis dışında eğlence yeri mahiyetinde (dansing, bar, bilardo ve masa futbolu gibi) yerlerin bulunmaması durumunda, söz konusu işyeri eğlence vergisine tabi olmayacaktır. Ancak, buz pateni pistinin 2464 sayılı Kanunun 21’nci maddesinde belirtilen ve biletle girilen yerlerden olması veya bu işyerinde buz pateni pistinin yanı sıra bar, dansing, bilardo ve masa futbolu gibi eğlence yeri mahiyetinde yerlerin bulunması halinde, söz konusu işletmenin eğlence vergisine tabi olması gerek- mektedir.”

Görüleceği üzere buz pateni işletmeciliği faaliyeti- nin tek başına veya eğlence vergisine konusuna girme- yen diğer faaliyetlerle birlikte yapılması durumunda eğlence vergisi söz konusu olmayacak, buz pateni işletmeciliği faaliyetinin 2464 sayılı Kanunun 21’nci maddesinde belirtilen faaliyetlerle beraber yapılması durumunda, buz pateni işletmeciliği dahil tüm faaliyetler eğlence vergisine tabi olacaktır.

II.5- Bowling Faaliyeti

Gelir İdaresi Başkanlığı’nın bir özelgesinde, 2464 sayılı Kanunun eğlence vergisine ilişkin istisna ve muaf- lıkları düzenleyen 19’uncu maddesinde bowling faaliyeti ile ilgili herhangi bir istisna veya muafiyet hükmüne yer verilmediğinden bahisle, bowling faaliyetinden dolayı eğlence vergisi alınması gerektiğini ifade etmektedir.6

Buna göre bowling faaliyetinde bulunan işletme- lerden 2464 sayılı Kanunun 21’nci maddesinin 3’üncü

bendinde belirtilen miktarda ve 22’nci maddesindeki usul ve esaslara göre eğlence vergisinin alınması gerekmek- tedir.

II.6-  Belediye  Sınırları  Dahilinde  Bulunan

Plajlar

2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunun 17’nci maddesinde, bu Kanunun 21’nci maddesinde belirtilen ve belediye sınırları ile mücavir alanlar içinde yer alan eğlence işletmelerinin faaliyetlerinin eğlence vergisine tabi olduğu hükmüne yer verilmiş, mezkur Kanunun 21’nci maddesinde ise hangi eğlence yerlerinden eğlence vergisi alınacağı belirlenmiştir. Söz konusu maddenin incelenmesinden de görüleceği üzere plajlar eğlence işletmeleri  arasında sayılmamaktadır.

Buna göre, belediye ve mücavir alan sınırları için- de bulunan plaj işletmelerinden eğlence vergisi alınma- ması gerekmektedir.

Ancak plajlarda şenlik ve konser gibi eğlencelerin tertiplenmesi halinde, bu faaliyetler eğlence vergisinin kapsamına gireceğinden, bu faaliyetlerden sağlanan gayrisafi hasılat bedeli üzerinden eğlence vergisi öden- mesi gerekmektedir.7

II.7- Turizm İşletme Belgeli Otellerde Yer Alan Bar ve Diskotekler

2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun 21’nci maddesinin 3’üncü fıkrasında, biletle girilmesi zorunlu olmayan eğlence yerlerinin eğlence vergisine tabi olduğu hükme bağlanmıştır. Bilindiği üzere özellikle turizm bölgelerinde bulunan ve Turizm Teşvik Belgesi’ne sahip olan büyük çaplı otellerde, otelde konaklayan müşterilerin eğlenmelerine yönelik olarak faaliyet gösteren bar ve diskotekler bulunmaktadır.

2464 sayılı Kanun’un eğlence vergisinin istisna ve muaflıklarını düzenleyen 19’uncu maddesinde Turizm İşletme Belgeli otellerde faaliyet gösteren bar ve diskotek- lere ilişkin herhangi bir muafiyet hükmüne yer verilmemiş- tir.

Buna göre, Turizm Teşvik Belgeli otel işletmele- rinde faaliyet gösteren bar ve diskotekler için 2464 sayılı Kanunun 21’nci maddesinin 3’üncü bendinde belirtilen miktarda ve 22’nci maddesindeki usul ve esaslara göre eğlence vergisinin alınması gerekmektedir. Verginin mükellefi söz konusu bar ve diskotekleri işleten otel işletmeleridir.

II.8.- Tek Kişilik Gösteriler (Stand-Up)

Tek kişilik gösteriler (stand-up), bir sanatçının bir hikayeye bağlı olarak veya bağlı olmaksızın başından geçen olayları veya gözlemlerini anlattığı, izleyenlerin hoş

vakit geçirmesine yönelik bir eğlence türüdür. Bu itibarla söz konusu faaliyetler eğlence vergisinin konusuna girmektedir.

2464 sayılı Kanunun 21’nci maddesinin birinci fık- rasının (I) numaralı bendinin 3’üncü alt bendinde, tiyatro, opera, operet, bale, karagöz, kukla ve ortaoyunu için eğlence vergisi oranı 91/1365 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yüzde (0) olarak belirlenmiştir.

Tek kişilik gösterilerin mahiyetine ilişkin Kültür ve Turizm Bakanlığı Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü’nün 10/01/2011 tarih ve 02/168 sayılı yazısının özeti aşağıda- ki gibidir:

“Günümüzde tek kişilik gösteri sanatını seçmiş sanatçılar var. Bu sanatçılar tıpkı Meddah sanatını icra edenler gibi bir masaldan, destandan günlük hayattaki kimi olay, durum ve kişilerden yola çıkarak kendi kurgula- dıkları bir metni anlatırlar.

Yabancı dilden stand-up olarak bize geçen gösteri dalı, bizde yüzyıllarca Meddahlar tarafından kahve, meydan, pazaryeri gibi halkın yoğun olduğu yerlerde icra edilmiştir.

Günümüzde bu tür gösteri sanatını seçmiş sanat- çılar ortaoyunu-meddah geleneğinin bugünkü temsilcileri- dir diyebiliriz. Dolayısıyla özellikle fiziksel ve düşünsel güçleri yüksek sanatçıların icra ettiği stand-up sanatını günümüzde modern  meddahlık olarak değerlendirilebilir.”

Buna göre tek kişilik gösterilerin ortaoyunu kap- samında değerlendirilerek eğlence vergisine tabi olması gerekmektedir. Ancak tiyatro, opera, operet, bale, kara- göz, kukla ve ortaoyunu için eğlence vergisi oranı 91/1365 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yüzde (0) olarak belirlendiğinden bahse konu eğlence vergisinin ödenme- mesi gerekmektedir.8

II.9- Bilardo Masası Bulunan  Kahvehaneler

2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun eğlence vergisinde istisna ve muafiyetleri belirleyen 19’uncu maddesinin 5 numaralı bendinde, bira, alkollü içki içilme- yen, satılmayan ve ruhsatnamelerinde kahvehane, kıraathane, çayhane ve çay ocakları olduğu belirtilen yerler eğlence vergisinden istisna edilmiştir. Mezkur Kanunun 20’nci maddesinin 3’üncü bendinde ise, biletle girilmesi zorunlu olmayan bar, pavyon, gazino, gece kulübü, taverna, diskotek, kabare, dansing, bilardo ve masa futbolu salonları gibi eğlence yerlerinden işin mahiyetine göre çalışılan her gün için, belediye meclisle- rince takdir edilecek miktarda eğlence vergisi alınacağı hükme bağlanmıştır.

Görüldüğü üzere alkollü içki satılmayan ve ruhsat- namelerinde kahvehane, kıraathane, çayhane ve çay

ocağı yazan yerler eğlence vergisinden istisna edilmiş, bilardo salonları ise eğlence vergisine tabi tutulmuştur.

Ruhsatnamelerinde kahvehane veya kıraathane olduğu belirtilen iş yerlerinde bilardo masasının bulunma- sı halinde söz konusu iş yerlerinin eğlence vergisine tabi olup olmayacağı şeklindeki tereddütü gidermek üzere verilen Maliye Bakanlığı Gelirler Genel Müdürlüğü’nün 21/03/2005  tarih  ve   B.07.0.GEL0.66/6624-125/12997

sayılı özelgesinde, ruhsatnamelerinde kahvehane, kıraathane, çayhane ve çay ocağı olduğu belirtilen kahvehane niteliğinde olan yerlerde bilardo masasının bulunmasının işyerinin vasfını değiştirmeyeceğinden, bu tür işyerlerinin bilardo ve masa futbolu salonları gibi değerlendirilerek işleticilerinden eğlence vergisi alınması- nın mümkün olmadığı ifade edilmektedir.

Diğer taraftan Danıştay 9’uncu Dairesinin 25/01/1988 tarih ve E: 1987/2254, K: 1988/207 sayılı kararında, kahvehane ruhsatı olan iş yerlerinde birden fazla bilardo masası bulunması halinde bu işyerlerinin kahvehane özelliğini yitireceğinden, bilardo oyun salonu olarak eğlence vergisine tabi olması gerektiğine hükmo- lunmuştur.

213 sayılı Vergi Usul Kanununun 3’üncü madde- sinin (B) bendinde, vergilendirmede vergiyi doğuran olay ve bu olaya ilişkin muamelelerin gerçek mahiyetinin esas olduğu hükme bağlanmıştır. Diğer bir deyişle verginin konusuna giren işlemlerin gerçek mahiyeti vergilendirme- de esas teşkil edecektir.

Ruhsatlarında kahvehane yazan iş yerlerinde bi- lardo masasının da bulunması durumunda, söz konusu bilardo masalarının iş yerinin vasfını değiştirecek mahi- yette olup olmadığına bakmak gerekecektir. Kahvehane ruhsatına sahip bir iş yerinde, çok fazla sayıda bilardo masasının bulunması ve işletmenin faaliyetlerinin önemli bir kısmının bilardo oynatmak olduğu bir durumda, iş yerinin ruhsatında kahvehane yazmasının bir önemi kalmayacak ve iş yeri bilardo salonu olarak kabul edilip eğlence vergisine tabi tutulacaktır. Burada önemli olan husus kaç tane bilardo masasının işletmenin kahvehane niteliğini yitirmesine sebep olacağıdır. Yukarıda yer alan Danıştay kararında, iş yerinde birden fazla bilardo masa- sının bulunması durumunda işyerinin kahvehane olma özelliğini kaybedeceği ifade edilmektedir. Danıştay kararındaki, kahvehane olarak ruhsatlandırılan bir iş yerinin birden fazla bilardo masasına sahip olması durumunda kahvehane niteliğini kaybedeceği şeklindeki görüşünü olaya münhasır değerlendirmek gerekir. Örne- ğin 1-2 masası bulunan bir kahvehanede bulunan bir adet bilardo masası işletmenin vasfını değiştirebileceği gibi, büyük ölçekli bir kahvehanede bulunan 3 bilardo masası işyerinin vasfını değiştirmeyebilir. Burada dikkat edilmesi gereken husus, bilardo masası bulunan kahvehanelerin faaliyetlerinin çoğunun hangi amaca   özgülendiğinin

belirlenmesidir. Kahvehane ruhsatına sahip iş yerinin gerçekte hangi faaliyete yönelik olarak işletildiğinin tespit edilmesi, söz konusu işyerinin eğlence vergisine tabi olup olmadığının  belirlenmesini sağlayacaktır.

II.10- Bilardo Federasyonuna Bağlı Bilardo Salonları

Bilardo Federasyonuna bağlı olarak açılan bilardo spor okullarının spor amaçlı salonlar olduğu, 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanununda yer alan bilardo salonlarının ise eğlence amacıyla açılan salonlar olduğu ve sporun bir eğlence faaliyeti olmadığı, bundan dolayı Bilardo Fede- rasyonuna bağlı olarak faaliyet gösteren bilardo spor okullarının eğlence vergisine tabi olup olmadığı konusun- da yaşanan tereddütleri gidermek amacıyla verilen Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı’nın 15/08/2006 tarih ve B.07.1.GİB.0.66/6624-165/63637 sayılı özelgesinde, bilardo salonlarının eğlence vergisine tabi olduğu, 2464 sayılı Kanunda Bilardo Federasyonuna bağlı olarak açılan bilardo salonlarının eğlence vergisinden muaf olduğu yönünde herhangi bir düzenleme bulunmadığı, söz konusu bilardo salonlarının eğlence vergisinin kapsamı dışında tutulmasının Anayasanın 73’üncü maddesi9 gereği ancak kanun değişikliği yapılması halinde mümkün olabileceği ifade edilmiştir.

Görüleceği üzere, Bilardo Federasyonuna bağlı olarak açılsa dahi bilardo salonları, 2464 sayılı Kanunun 21’nci maddesinin 3 numaralı bendinde yazılan tarifeye göre Kanunun 22’nci maddesinin 3’üncü fıkrasında belirtilen şekilde eğlence vergisine tabidir.

II.11- Spor Müsabakaları ve Gösterileri

2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun 21/1-I-4 maddesi uyarınca spor müsabakaları, at yarışları ve konserler %10 oranında eğlence vergisine tabidir.

Diğer taraftan 3289 sayılı Spor Genel Müdürlü- ğü’nün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunun 17’nci maddesi ile, bu Kanuna göre yapılacak spor müsabaka ve gösterilerinden elde edilecek gelirlerin Katma Değer Vergisi hariç her türlü vergi, resim ve harçtan muaf olduğu hükme bağlanmıştır.

27/5/1988 tarih ve 3461 sayılı Türkiye Futbol Fe- derasyonunun Kuruluş ve Görevleri Hakkındaki Kanunun 28 inci maddesinde; 3289 sayılı Kanunun profesyonel futbolla ilgili hükümlerinin uygulanmayacağı hükme bağlanmış, 24’üncü maddesinde ise; bu Kanuna göre yapılacak müsabakalardan elde edilecek gelirler ile federasyonun diğer gelirleri her türlü vergi, resim ve harçtan muaf olacağı belirtilmiştir.

Görüleceği üzere 3461 sayılı Kanun’un 24’üncü maddesi ile profesyonel futbol müsabakalarından, 3289 sayılı Kanun’un 17’nci maddesi ile profesyonel futbol dışında kalan spor müsabaka ve gösterilerinden elde edilecek gelirler her türlü vergiden muaf tutulmaktadır. 2464 sayılı Kanunda söz konusu muafiyetlere ilişkin herhangi bir hüküm bulunmamakla birlikte, söz konusu Kanunların muafiyet getiren hükümleri 2464 sayılı Ka- nunda yer alan hükümlere göre özel mahiyette olması nedeniyle, spor müsabakaları ve gösterilerinin eğlence vergisine tabi olmaması  gerekmektedir.

II.12- Birahaneler

2464 sayılı Kanunun 20’nci maddesinin 3’üncü bendinde, biletle girilmesi zorunlu olmayan bar, pavyon, gazino, gece kulübü, taverna, diskotek, kabare, dansing gibi eğlence yerlerinde Belediye Meclisi tarafından belirlenecek miktarın eğlence vergisinin matrahını oluştu- racağı belirtilmektedir. Maddede belirtilen iş yerlerinin ortak özelliği icra edilen müzik ile birlikte alkollü içki satışının yapılmasıdır. Ayrıca kanun metninde söz konusu iş yerleri örnek olarak sayılarak buna benzer mahiyetteki diğer iş yerlerinin de eğlence vergisinin konusuna girdiği ifade edilmiştir.

Konu ile ilgili Danıştay Vergi Dava Daireleri Genel Kurulu’nun 22/04/1994 tarih ve E: 1993/110, K: 1994/189 sayılı Kararında, 2464 sayılı Kanunun 20’nci maddesinin 3’üncü bendi uyarınca biletle girilmesi zorunlu olmayan bar, pavyon, gazino, gece kulübü, taverna, dansing, diskotek, kabare gibi eğlence yerlerinden eğlence vergisi alınması gerektiği, anılan madde hükmünde biletle girilmesi zorunlu olmayan eğlence yerlerinin sınırlı olarak sayılmayıp, belirtilenler dışındaki bazı işletmelerin de bu vergiye tabi tutulmasının mümkün olduğu, ancak vergiye tabi tutulacak işletmelerin sayılan işletmelerle aynı amaca ve benzer niteliklere sahip olmaları gerekeceği, maddede sayılan işyerlerinde içki içilmesi değil, eğlence unsurunun ağır bastığı ve müzik eşliğinde veya müzik olmadan yapılan bazı faaliyetlerle veya bazı gösterilerin izlenme- siyle eğlenildiğinden birahanelerin bu işletmelerle aynı özellikleri taşımadığı ve dolayısıyla söz konusu madde uyarınca eğlence vergisine tabi tutulmaması gerektiği ifade edilmiştir.

Yukarıda yer alan Danıştay Vergi Dava Daireleri Genel Kurul kararında da belirtildiği üzere, birahaneler ile 2464 sayılı Kanunun 20’nci maddesinin 3’üncü bendinde belirtilen eğlence işletmelerinin mahiyetinin farklı olması nedeniyle, birahanelerden eğlence vergisi alınmaması gerekmektedir.

II.13- Halı Sahalar

2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun 20’nci maddesinin 3’üncü bendinde, biletle girilmesi zorunlu

olmayan bar, pavyon, gazino, gece kulübü, taverna, diskotek, kabare, dansing, bilardo ve masa futbolu salonları gibi eğlence yerlerinde işin mahiyetine göre çalışılan her gün için Belediye Meclisince takdir edilen miktarın eğlence vergisinin matrahı olduğu hükme bağ- lanmıştır.

Eğlence vergisine tabi olan eğlence yerleri yukarı- daki gibi sayılmış olup, bu yerlerin ortak özelliği işletmele- rin faaliyetinin eğlendirici özellik taşımasıdır. Halı sahalar- da oyun oynayan oyuncular belirli bir süre için ücret ödemek suretiyle bizzat spor yapmaları ve spor sahasına bilet ücreti ödeyerek giren seyirci bulunmaması nedeniy- le, eğlendirme amacı bulunmayan halı saha işletmelerinin eğlence vergisine tabi tutulmaması  gerekmektedir.10

II.14- Düğün Salonları

Danıştay 9’uncu Dairesi’nin 03/04/1990 tarih ve E: 1989/945, K: 1990/1182 sayılı kararında, düğün salonla- rının umuma açık olmaktan ziyade düğün ve nişan merasimlerini icra etmek için yalnız davetlilerin toplandık- ları yerler olduğu, düğün salonlarının esasen bu merasim- lerin yapıldığı yerler olarak hazırlandığı ve bu sebeple 2464 sayılı Kanun anlamında eğlence yeri olmadıkların- dan bahisle düğün salonlarının eğlence vergisine tabi olmadıkları ifade edilmiştir.

Kişisel görüşümüz de söz konusu Danıştay kararı ile aynı paralelde olup, düğün salonlarından eğlence vergisi  alınmaması  gerektiği düşünülmektedir.

II.15- Moda Defileleri

Giyim ve moda konusundaki yenilikleri tanıtmak amacıyla tertip edilen defile gösterilerinin 2464 sayılı Kanunun 17’nci maddesi gereğince eğlence vergisine tabi olduğu şeklindeki Danıştay 9’uncu Dairesinin 15/11/1988 tarih ve E: 1988/571, K: 1988/3459 sayılı kararının gerekçesi  aşağıda özetlenmiştir:

“2464 sayılı Kanunun 21’nci maddesinde film gös- terilerinden, tiyatro, bale ve benzerlerinden, spor müsa- bakaları ve konserlerden ve lunapark, çalgılı bahçe ve benzerlerinden nisbi olarak eğlence vergisi alınacağı açıklandığına göre, amacı giyim ve moda konusundaki yenilikleri katalog gibi basılı yayın dışında ve orijinal bir şekilde tanıtmak olan defilenin, aynı zamanda maddede anılan eğlence faaliyetlerinde olduğu gibi eğlendirici nitelik taşıdığı kuşkusuz olduğuna nazaran bu faaliyetin idarece eğlence vergisine tabi tutulmasında yasaya aykırılık bulunmamaktadır. Aslı itibariyle vergiye tabi bir faaliyette bir kısım davetiyelerin veya biletlerin parasız olarak dağıtılması ve bazı kişilere para almaksızın verilmiş  olması,  verginin  mükellefinin,  vergi ödeme

yükümlülüğünden kurtulması için hukuki bir sebep teşkil etmeyip, kendi isteği ile para almaksızın davetiye veya biletleri veren yükümlünün buna tekabül eden vergiyi ödemesi gerekir.”

Hazır giyim ve moda sektöründe faaliyet gösteren firmalar sezon başlamadan önce yeni sezon kreasyonla- rını tanıtmak amacıyla moda defileleri düzenlemektedirler. Bu defileler bazı davetlilerin katılmasına olanak sağlaya- rak profesyonel mankenler aracılığıyla salonlarda yapıldı- ğı gibi, mağaza önlerine kurulan standlarda da yapılabil- mektedir. Salonlarda yapılan moda gösterilerine şirketin cari veya potansiyel müşterileri davet edilmekte ve defile salonuna girebilmeleri için söz konusu kişilere davetiye verilmektedir. Mağaza önlerine kurulan platform üzerinde yapılan moda gösterileri ise halka açık olmaktadır.

Moda defilesi düzenleyen firmaların amacı davetli- lerin veya halkın eğlendirilmesi olmayıp firmanın yeni sezonda satışını yapacakları kıyafetleri tanıtmaya yönelik- tir. 2464 sayılı Kanunun 17 ve müteakip maddelerinin incelenmesinden, eğlence vergisinin eğlence yerlerinde yapılan eğlence faaliyetlerinden alınmasının, başka bir deyişle vergiye konu olan faaliyetlerin müzik eşliğinde eğlence amacına yönelik faaliyetler olmasının öngörüldü- ğü anlaşılmaktadır11.

Firmalar, moda defilelerini yeni sezon ürünlerinin tanıtılması yanı sıra reklam amacıyla da düzenlemektedir- ler. Buradan da görüleceği üzere moda defilesi düzenle- me faaliyeti eğlence vergisinden ziyade ilan ve reklam vergisinin konusuna girebilir. Ancak 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanununun ilan ve reklam vergisinin tarife ve nispetlerini belirleyen 15’inci maddesi incelendiğinde afiş, el ilanı, reklam panosu, bina cephelerinin reklam afişi ile giydirilmesi, katalog vb. reklam araçlarının ilan ve reklam vergisinin konusuna girdiği, canlı performans şeklindeki moda defilelerinin maddede sayılmadığı  görülmektedir.

Sonuç olarak hazır giyim ve moda sektöründe faa- liyet gösteren firmalar tarafından yeni dönemde satışa sunulacak ürünleri tanıtmak ve reklam yapmak amacıyla düzenlenen moda defileleri eğlence faaliyeti sayılamaya- cağından eğlence vergisinin, 2464 sayılı Kanunun 15’nci maddesinde sayılmaması nedeniyle de ilan ve reklam vergisinin  konusuna girmemektedir.

II.16- Kamu Kurum ve Kuruluşlarınca Düzenle- nen Sergi, Fuar, Festival ve Benzeri Faaliyetlerin Bulunduğu Yerde Özel Kişilerce İşletilen Eğlence Yerleri

2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun eğlence vergisinde istisna ve muafiyetleri düzenleyen 19’uncu

maddesinin 2’nci fıkrasında; genel ve katma bütçeli idareler, il özel idareleri, belediyeler ve köyler tarafından kültürel, sosyal, turistik ve ekonomik amaçlarla düzenle- nen kongre, konferans, fuar, festival, şenlik, sergi ve benzeri faaliyetler ile tertip edilen eğlenceler ve konserle- rin eğlence vergisinden istisna olduğu hükme bağlanmış- tır.

Madde metninden de anlaşılacağı üzere, eğlence faaliyetlerinin eğlence vergisinden istisna olabilmesi için faaliyetin madde metninde sayılan kurum veya kuruluş- larca icra edilmesi gerekmektedir. Diğer bir deyişle, kamu kurum ve kuruluşlarınca sosyal, kültürel, ekonomik ve turistik amaçlarla düzenlenen sergi, fuar, festival, şenlik ve benzeri faaliyetlerin bulunduğu yerlerde diğer gerçek ve tüzel kişiler tarafından işletilen ve eğlence vergisinin konusuna giren eğlence yerlerinin eğlence vergisinden istisna edilmesi mümkün  değildir.12

Örneğin Gaziantep belediyesi tarafından düzenle- nen bir şenlik nedeniyle, özel kişilerce şenlik alanında lunapark faaliyetinde bulunulması durumunda, söz konusu faaliyet eğlence vergisine tabi olacaktır.

III-   SONUÇ

2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanununun 20’nci maddesinin 3’üncü bendinde, biletle girilmesi zorunlu olmayan bar, pavyon, gazino, gece kulübü, taverna, diskotek, kabare, dansing, bilardo ve masa futbolu salonları gibi eğlence yerlerinden işin mahiyetine göre çalışılan her gün için, Belediye Meclislerince takdir edilecek miktarda eğlence vergisi alınacağı hükme bağlanmıştır. Ayrıca Kanunun 20/3’üncü maddesinde, biletle girilmesi zorunlu olmayan bar, pavyon, gazino, gece kulübü, taverna, diskotek, kabare, dansing, bilardo ve masa futbol salonları gibi eğlence yerlerinde işin mahiyetine göre çalışılan her gün için, Belediye Meclisle- rince takdir edilecek miktarda eğlence vergisi ödeneceği hükme bağlanmıştır. Madde metinlerinin incelenmesinden de anlaşılacağı üzere kanun koyucu eğlence yerlerini örnek mahiyetinde saymakta ve bu mahiyette bulunan diğer eğlence yerlerinin de eğlence vergisinin konusuna girdiğini ifade etmektedir. Buradaki “gibi” ve “benzeri” ifadeleri nedeniyle, hangi faaliyetlerin eğlence vergisinin konusuna girdiğine ilişkin olarak tereddütler oluşabilmek- tedir.

Bu çalışmamızda ulaşabildiğimiz Maliye Bakanlığı özelgeleri ve Danıştay kararları çerçevesinde eğlence vergisinin konusuna giren faaliyetlere ilişkin tereddütlü konular  açıklamaya çalışılmıştır.